Kalayan panjang lébar kitab Qishoshul Anbiya mimitian ti kaca 566 ngariwayatkeun kieu:
Di waktu 'Umar bin Khoththob nyepeng kalungguhan minangka Amirul Mu’minin, kungsi datang ka anjeunna sawatara urang pandita Yahudi. Maranéhanana ngomong ka Kholifah, “Héy Kholifah Umar! Anjeun nyaéta nu nyepeng kakawasaan sanggeus Muhammad sarta sohabatna, Abu Bakar. Kuring rék nanyakeun sawatara masalah penting ka anjeun. Lamun anjeun bisa méré jawaban ka kuring, karék kuring daék ngarti yén Islam mangrupa agama anu bener sarta Muhammad bener-bener saurang Nabi. Sabalikna, lamun anjeun henteu bisa méré jawaban, hartina yén agama Islam éta bathil sarta Muhammad lain saurang Nabi.
“Sok rék nanya ngeunaan naon waé ogé anu aranjeun hayang,” waler Khalifah Umar.
“Béjakeun ka kuring ngeunaan konci (gembok) pangancing langit, naon éta?” Tanya pandita-pandita éta, mitembeyan pasualanana. “Terangkeun ka kuring ngeunaan ayana hiji kuburan anu leumpang babarengan jeung nu nyicinganana, naon éta? Tunjukkeun ka kuring ngeunaan hiji makhluk anu bisa méré paringetan ka bangsana, tapi manéhna lain manusa sarta lain jin! Terangkeun ka kuring ngeunaan lima macem makhluk anu bisa leumpang di luhur bumi, tapi makhluk-makhluk éta henteu dilahirkeun ti kandungan indung! Béjakeun ka kuring naon anu disebutkeun ku manuk puyuh diwaktu manéhna keur bacéo! Naon anu disebutkeun ku hayam jago dibasa manéhna keur kongkorongok! Naon anu disebutkeun ku kuda diwaktu manéhna keur ngajéréhém? Naon anu disebutkeun ku kodok diwaktu manéhna keur nyoara? Naon anu disebutkeun ku kaldé diwaktu manéhna keur ngahingkik? Naon anu disebutkeun ku manuk piit dina waktu manéhna keur bacéo?”
Kholifah Umar nungkulkeun mastaka pikeun mikir sawatara jongjongan, saterusna nyarios, “Pikeun Umar, lamun manéhna némbalan henteu weruh kana pasualan-pasualan anu memang henteu dipikanyaho jawabanana, éta lain hiji hal anu ngérakeun!”
Ngadéngé jawaban Kholifah Umar kawas éta, pandita-pandita Yahudi anu nanya nangtung surak bungah, bari ngomong, “Ayeuna kuring nyakséni yén Muhammad mémang lain saurang Nabi, sarta agama Islam éta téh bathil!”
Salman Al-farisi anu waktu éta hadir, gura-giru ngoréjat sarta ngomong ka pandita-pandita Yahudi éta, “Aranjeun dagoan sakeudeung!”
Anjeunna buru-buru indit ngajugjug ka imah 'Ali bin Abi Tholib. Sanggeus papanggih, Salman nyarios: “Yaa Abal Hasan, salametkeun agama Islam!”
Imam Ali r.a. bingung, tuluy naros: “Naha?”
Salman saterusna nyaritakeun naon anu keur disanghareupan ku Kholifah Umar bin Khoththob. Imam Ali gura-giru waé angkat nuju ka imah Kholifah Umar, leumpang ngagandeuang maké burdah (salambar lawon panutup tonggong atawa beuheung) titilar Rosululloh SAW. Nalika Umar nempo Ali bin Abi Tholib datang, anjeunna cengkat ti tempat diuk tuluy buru-buru ngarangkulna, bari ngucap, “Yaa Abal Hasan, unggal aya kahéséan gedé, anjeun sok diangkir ku kuring!”
Sanggeus pahareup-hareup jeung para pandita anu keur nunungguan jawaban éta, Ali bin Abi Tholib nyarios, “Sok aranjeun nanya ngeunaan naon waé anu ku aranjeun dipikahayang. Rosululloh SAW geus ngajarkeun sarébu macem élmu ka kuring, sarta unggal macem ti élmu-élmu éta miboga sarébu macem cabang élmu!”
Pandita-pandita Yahudi éta tuluy ngabalikan deui pasualan-pasualan maranéhanana. Saméméh ngawaler, Ali bin Abi Tholib nyarios, “Kuring hayang ngusulkeun hiji sarat ka aranjeun, nyaéta lamun tétéla kuring engké geus ngajawab pasualan-pasualan aranjeun luyu jeung anu aya di jero Taurat, aranjeun kudu daék ngagem agama kuring sarta ariman!” “Enya alus!” jawab maranéhanana.
“Ayeuna sok tanyakeun hiji-hijina,” saur Ali bin Abi Tholib.
Maranéhanana mimitian nanya, “Naon konci (gembok) anu ngancingan panto-panto langit?”
“Konci éta,” waler Ali bin Abi Thalib, “nyaéta syirik ka Alloh. Sabab kabéh hamba Alloh, rék lalaki atawa awéwé, lamun manéhna syirik ka Alloh, amalna moal bisa naék nepi ka hadirot Alloh!”
Para pandita Yahudi nanya deui, “Anak konci naon anu bisa muka panto-panto langit?”
Ali bin Abi Tholib ngawaler, “Anak konci éta nyaéta kasaksian (syahadat) yén teu aya Pangéran sajaba Alloh sarta Muhammad nyaéta Rosululloh!”
Para pandita Yahudi éta silih tempo di antara maranéhanana, bari ngomong, “Jelema éta bener ogé!”
Maranéhanana nanya saterusna, “Terangkeun ka kuring ngeunaan ayana hiji kuburan anu bisa leumpang babarengan jeung nu nyicinganana!”
“Kuburan éta nyaéta lauk hiu (hut) anu nelen Nabi Yunus putra Matta,” waler Ali bin Abi Tholib. “Nabi Yunus AS dibawa nguriling ka tujuh samudra!”
Pandita-pandita éta neruskeun pasualanana deui, “Béjakeun ka kuring ngeunaan makhluk anu bisa méré paringetan ka bangsana, tapi makhluk éta lain manusa sarta lain jin!”
Ali bin Abi Tholib ngawaler, “Makhluk éta nyaéta sireum Nabi Sulaiman AS putra Nabi Dawud AS, Sireum éta ngomong ka kaumna, ‘Héy para sireum! Arasup kana tempat panyicingan maranéh, ambéh henteu katincakan ku Sulaiman sarta pasukanana dina kaayaan aranjeunanana henteu sadar!”
Para pandita Yahudi éta neruskeun pasualanana, “Béjakeun ka kuring ngeunaan lima macem makhluk anu leumpang di luhur bumi, tapi henteu hiji ogé diantara makhluk-makhluk éta anu dijurukeun ti kandungan indungna!”
Ali bin Abi Tholib ngawaler, “Lima makhluk éta nyaéta, kahiji, Adam. Kadua, Hawa. Katilu, onta Nabi Sholéh. Kaopat, domba Nabi Ibrohim. Kalima, iteuk Nabi Musa (anu ngajanggélék jadi oray).”
Dua di antara tilu urang pandita Yahudi éta sanggeus ngadéngé jawaban-jawaban sarta guaran anu dibikeun ku Imam Ali r.a. tuluy ngomong, “Kuring nyakséni yén euweuh Pangéran sajaba Alloh sarta Muhammad nyaéta Rosululloh!”
Tapi saurang pandita séjénna, cengkat nangtung bari ngomong ka Ali bin Abi Thalib, “Héy Ali, haté batur-batur kuring geus dieunteupan ku hiji hal anu sarua kawas iman sarta kayakinan ngeunaan benerna agama Islam. Ayeuna masih aya hiji hal deui anu hayang ditanyakeun ka anjeun.”
“Pék tanyakeun naon waé anu ku anjeun dipikayahang,” waler Imam Ali.
“Coba terangkeun ka kuring ngeunaan sajumlah jelema anu dina jaman baheula geus maot salila 309 taun, saterusna dihirupkeun deui ku Alloh. Kumaha hikayat ngeunaan maranéhanana éta?” Tanya pandita tadi.
Ali bin Ali Tholib ngawaler, “Héy pandita Yahudi! Maranéhanana éta nyaéta nu nyicingan guha. Hikayat ngeunaan maranéhanana éta geus diwartoskeun ku Alloh SWT ka Rosul-Na. Lamun anjeun daék, ku kuring rék dicaritakeun lalakon maranéhanana éta.”
Pandita Yahudi éta nembalan, “Kuring geus loba ngadéngé ngeunaan Qur’an aranjeun éta! Lamun anjeun mémang bener-bener weruh, coba sebutkeun ngaran-ngaran maranéhanana, ngaran bapa-bapa maranéhanana, ngaran dayeuh maranéhanana, ngaran raja maranéhanana, ngaran anjing maranéhanana, ngaran gunung sarta guha maranéhanana, sarta kabéh lalakon maranéhanana ti mimiti nepi ka ahir!”
Ali bin Abi Tholib saterusna ngalereskeun calikna, nilepkeun tuur ka payuneun patuanganana, tuluy ditungsel kalayan burdah anu dicangreudkeun kana cangkéng. Tuluy anjeunna nyarios, “Héy dulur-dulur Yahudi! Muhammad Rosululloh SAW kakasih kuring geus nyaritakeun ka kuring, yén carita éta lumangsung di nagari Romawi, di hiji dayeuh ngaranna Aphésus, atawa disebut ogé kalayan ngaran Tharsus. Tapi ngaran dayeuh éta dina jaman baheula nyaéta Aphésus (Ephese). Kakara sanggeus Islam datang, dayeuh éta robah ngaran jadi Tharsus (Tarse, ayeuna perenahna di jero wewengkon Turki). Nu nyicingan nagari éta baheulana miboga saurang raja anu bageur. Sanggeus raja éta maot, warta maotna didéngé ku saurang raja Pérsia ngaranna Diqyanius. Manéhna saurang raja kafir anu kacida barangasan sarta dzolim. Manéhna datang nyerbu nagari éta maké kakuatan pasukanana, sarta pamustunganana junun ngawasa dayeuh Aphésus. Ku manéhanana dayeuh éta dijadikeun puseur dayeuh karajaan, tuluy diadegkeun hiji Karaton.”
Karék nepi ka dinya, pandita Yahudi anu nanya éta nangtung, terus nanya, “Lamun anjeun bener-bener weruh, coba terangkeun ka kuring wangun Karaton éta, kumaha tepas sarta rohangan-rohanganana!”
Ali bin Abi Tholib ngajelaskeun, “Héy dulur Yahudi! Raja éta ngawangun karaton anu pohara agréng, dijieun tina batu marmer. Panjangna sa-farsakh (+/- 8 km) sarta rubakna ogé sa-farsakh. Tihang-tihangna anu jumlahna sarébu siki, kabéhanana dijieun tina emas, sarta lampu-lampu anu jumlahna sarébu siki, ogé kabéhanana dijieun tina emas. Lampu-lampu éta tinggulantung dina ranté-ranté anu dijieun tina pérak. Unggal peuting seuneuna dihurungkeun kalayan sarupaning minyak anu seungit ambeuna. Di palebah wétan tepasna dijieun liang-liang cahya saloba saratus siki, kitu ogé di palebah kulonna. Ku kituna panonpoé saprak mimitian medal nepi ka surup sok bisa nyaangan tepasna. Raja éta ogé nyieun hiji singgasana tina emas. Panjangna 80 hasta sarta rubakna 40 hasta. Di palebah katuhuna sadia 80 korsi, kabéhanana dijieun tina emas. Di dinya para hulubalang karajaan diuk. Di palebah kéncana ogé disadiakeun 80 korsi dijieun tina emas, pikeun diuk para patih sarta pangawasa-pangawasa luhur séjénna. Raja diuk di luhur singgasana kalayan maké makuta di luhur sirah.”
Nepi ka dinya pandita téa nangtung deui bari ngomong, “Lamun anjeun bener-bener weruh, coba écéskeun ka kuring tina naon makuta éta dijieun?”
“Héy dulur Yahudi,” waler Imam Ali ngécéskeun, “Makuta raja éta dijieun tina emas, nu ngabogaan suku 9 siki, sarta unggal sukuna ditarétés ku mutiara anu mantulkeun cahya lir béntang-béntang nu nyaangan poékna peuting. Raja éta ogé miboga 50 jelema anu laladén, diwangun ti barudak para hulubalang. Kabéhanana maké solémpang sarta baju sutra warna beureum. Calana maranéhanana ogé dijieun tina sutra warna héjo. Kabéhanana dipapaés kalayan pinggel-pinggel suku anu pohara éndah. Unggal-ungal juru ladén dibéré iteuk dijieun tina emas. Maranéhanana kudu nangtung di tukangeun raja. Sajaba maranéhanana, raja ogé ngangkat 6 jelema, diwangun ti barudak para inohong, pikeun dijadikeun mentri-mentri atawa laladénna. Raja henteu nyokot hiji kaputusan naon ogé tanpa musawarah leuwih tiheula jeung maranéhanana. Genep urang mentri éta sok aya di kénca katuhu raja, tilu urang nangtung di palebah katuhu sarta anu tilu urang séjénna nangtung di palebah kénca.”
Pandita anu nanya éta nangtung deui, tuluy ngomong, “Héy, Ali! Lamun anu ku anjeun diomongkeun éta bener, coba sebutkeun ngaran genep urang anu jadi mentri raja éta!”
Nanggepan hal éta, Imam Ali r.a. ngawaler, “Kakasih kuring Muhammad Rosululloh SAW nyarioskeun ka kuring, yén tilu urang anu nangtung dipalebah katuhu raja, ngaranna Tamlikha, Miksalmina, sarta Mikhaslimina. Sedengkeun tilu urang anu nangtung di palebah kénca, ngaranna Martelius, Casitius sarta Sidemius. Raja sok musawarah jeung maranéhanana ngeunaan sagala urusan.
Unggal poé sanggeus raja diuk dina tepas karaton digembrong ku kabéh hulubalang sarta para punggawa, asup tilu urang laladén nyanghareup raja. Saurang diantarana mawa piala emas pinuh dieusi seuseungitan murni. Saurang deui mawa piala pérak pinuh dieusi cai sari kembang. Keur anu saurangna deui mawa manuk. Jelema anu mawa manuk ieu saterusna ngaluarkeun sora isyarat, tuluy manuk éta hiber di luhur piala anu eusina cai sari kembang. Manuk éta ancrub ka jerona sarta sanggeus éta manéhna ngeupis-ngeupiskeun jangjang sarta buluna, nepi ka sari-kembang éta béak diképrétkeun ka kabéh tempat sakurilingna.
Saterusna si nu mawa manuk tadi ngaluarkeun sora isyarat deui. Manuk éta hiber ogé. Tuluy eunteup di luhur piala anu eusina seuseungitan murni. Bari ancrub ka jerona, manuk éta ngeupis-ngeupiskeun jangjang sarta buluna, nepi ka seuseungitan murni anu aya dina piala éta béak diképrétkeun ka tempat sakurilingna. Nu mawa manuk éta méré isyarat sora deui. Manuk éta tuluy hiber sarta eunteup di luhur makuta raja, bari mébérkeun kadua jangjang anu seungit awun-awunan di luhur sirah raja.
Tah kitu raja éta aya di luhur singgasana kakawasaan salila tilu puluh taun. Salila éta manéhna henteu kungsi katarajang panyakit naon ogé, henteu kungsi ngarasa lieur sirah, nyeri beuteung, muriang, nyiduh, atawa ogé salésma. Sanggeus raja ngarasa diri sakitu kuatna sarta cageur, manéhna mimitian adigung, doraka sarta dzolim. Manéhna ngaku-aku diri minangka “pangéran” sarta henteu daék deui ngaku ayana Alloh SWT.
Raja éta saterusna ngagero jalma-jalma inohong ti rahayatna. Sing saha anu taat sarta tumut ka manéhna, dibéré pakéan sarta sagala rupa kado séjénna. Tapi sing saha anu henteu daék taat atawa henteu daék nuturkeun kahayangna, manéhna baris dipaténi. Ku sabab éta, sakabéh jelema kapaksa ngayonkeun kahayangna. Dina mangsa anu cukup lila, kabéh jelema tumut ka raja éta, nepi ka manéhna disembah sarta dipuja. Maranéhanana henteu deui muja sarta nyembah Alloh SWT.
Dina hiji poé ngareuah-reuah milangkalana, raja keur diuk di luhur singgasana maké makuta dina sirah, ujug-ujug asup saurang hulubalang méré béja, yén aya bala tentara deungeun asup nyerbu ka wewengkon karajaanana, kalawan maksud rék ngayakeun merangan ka raja. Kacida hanjelu sarta bingungna raja éta, nepi ka teu sadar makuta anu keur dipakéna murag tina sirah. Saterusna raja éta sorangan ragrag tijungkel ti luhur singgasana. Salah saurang laladén anu nangtung di palebah katuhu –saurang anu calakan anu ngaranna Tamlikha nengetan kaayaan raja kalayan uleng mikir. Manéhna mikir, tuluy ngomong di jero haté, “Lamun Diqyanius éta bener-bener pangéran sakumaha nurutkeun pangakuanana, tangtu manéhna moal hanjelu, henteu saré, henteu kiih atawa ogé ngising. Sakabéh éta lain sipat-sipat Pangéran."
Genep urang laladén raja éta unggal poé sok ngayakeun pasamoan di tempat salah saurang ti maranéhanana sacara digilir. Dina hiji poé nepi ka giliran Tamlikha narima datangna lima urang baturna. Maranéhanana ngariung di imah Tamlikha pikeun dahar sarta nginum, tapi Tamlikha sorangan henteu milu dahar sarta nginum.
Babaturanana nanya, ‘Héy, Tamlikha! Naha anjeun henteu daék dahar sarta henteu daék nginum?’
"Dulur-dulur," jawab Tamlikha, "Haté kuring keur dirobéda ku hiji hal anu ngajadikeun kuring henteu hayang dahar sarta henteu hayang nginum, ogé henteu hayang saré."
Babaturanana ngudag nanya, "Naon anu ngarobéda haté anjeun, héy Tamlikha?"
"Geus lila kuring mikiran soal langit," ceuk Tamlikha ngécéskeun. "Kuring tuluy nanya kana diri kuring sorangan, saha anu ngangkatna ka luhur minangka hateup anu sok aman sarta kajaga, euweuh gantungan ti luhur sarta euweuh tihang anu nungsel ti handap? Saha téa anu ngajalankeun panonpoé sarta bulan di langit éta? Saha téa anu mapaésan langit éta kalayan béntang-béntang anu baranang? Saterusna kuring mikirkeun ogé bumi ieu, saha téa anu ngamparkeunana? Saha téa anu nahanana kalayan gunung-gunung gedé ambéh henteu inggeung, henteu oyag sarta henteu doyong?’ Kuring ogé lila pisan mikiran diri kuring sorangan, saha téa anu ngaluarkeun kuring minangka orok ti beuteung indung kuring? Saha téa anu miara hirup kuring sarta méré dahar ka kuring? Kabéhanana éta pasti aya anu nyieun, sarta geus tangtu lain Diqyanius…!”
Réncang-réncang Tamlikha tuluy tepak deku di hareupeunana. Dua suku Tamlikha diciuman bari ngomong, "Héy, Tamlikha! Dina haté kuring saréréa ayeuna ngarasakeun hiji hal kawas anu aya di jero haté anjeun. Ku alatan éta, sok ku anjeun tunjukkeun jalan kaluar pikeun urang kabéh!"
"Dulur-dulur," jawab Tamlikha, "Boh kuring, boh aranjeun henteu manggihan akal sajaba kudu lumpat ninggalkeun raja anu dzolim éta, indit ka Raja Panyipta langit sarta bumi!"
"Kuring sapuk kalayan pamadegan anjeun," témpas babaturanana.
Tamlikha tuluy nangtung, terus jung indit pikeun ngajual buah korma, sarta pamustunganana junun meunang duit saloba 3 dirham. Duit éta saterusna disempilkeun dina kantong baju. Tuluy indit naék kuda babarengan jeung lima urang baturna.
Sanggeus lalampahan 3 mél jauhna ti dayeuh, Tamlikha ngomong ka babaturanana, "Dulur-dulur, urang ayeuna geus leupas ti raja dunya sarta ti kakawasaanana. Ayeuna turun aranjeun tina kuda sarta hayu urang leumpang. Susuganan Alloh baris ngagampangkeun urusan urang sarta méré jalan kaluar." Maranéhanana turun ti kudana séwang-séwangan. Tuluy leumpang sajauh 7 farsakh, nepi ka suku maranéhanana bareuh getihan alatan henteu biasa leumpang sajauh éta.
Keur kitu ujug-ujug datang saurang tukang angon ngabagéakeun maranéhanana. Ka tukang angon éta maranéhanana nanya, "Héy, tukang angon! Naha anjeun boga cai nginum atawa susu?"
"Kuring miboga kabéh anu ku aranjeun dipikahayang," jawab tukang angon éta. "Tapi disidik-sidik beungeut aranjeun kabéhanana kawas kaom gegedén. Kuring nyangka aranjeun ieu pasti kalalabur. Cik béjakeun ka kuring kumaha carita lalampahan aranjeun éta!"
"Ah…! Héséna jelema ieu," jawab maranéhanana. "Kuring saréréa geus ngagem hiji agama, kuring saréréa teu meunang ngawadul. Naha kuring saréréa baris salamet lamun ngomong anu sabenerna?" "Enya," jawab tukang angon éta.
Tamlikha sarta babaturanana tuluy nyaritakeun kabéh anu lumangsung ka diri maranéhanana. Ngadéngé carita maranéhanana, tukang angon éta tepak deku di hareupeun maranéhanana, sarta bari nyiuman suku maranéhanana, manéhna ngomong, "Dina haté kuring ayeuna ngarasakeun hiji hal kawas anu aya dina haté aranjeun. Aranjeun ngandeg wé heula di dieu. Kuring rék mulangkeun embé-embé éta ka nu bogana. Engké kuring baris gura-giru balik deui ka aranjeun."
Tamlikha babarengan jeung babaturanana ngandeg. Tukang angon éta gura-giru indit pikeun mulangkeun embé-embé angonanana. Teu lila saterusna manéhna datang deui leumpang, dituturkeun ku anjing bogana.”
Waktu carita Imam Ali nepi ka dinya, pandita Yahudi anu nanya ngoréjat nangtung deui bari ngomong, “Héy, Ali! Lamun anjeun bener-bener weruh, coba sebutkeun naon kelir anjing éta sarta saha téa ngaranna?”
“Héy, dulur Yahudi,” waler Ali bin Abi Tholib, “Anjing éta boga kelir semu hideung sarta ngaranna Qithmir. Waktu genep urang buronan éta nempo anjing, éta nu genepan ngomong ka papada baturna, urang salempang lamun anjing éta engkéna baris ngangkat rusiah urang! Maranéhanana ménta ka tukang angon sangkan anjing éta disieuhkeun ditimpug waé ku batu.
Anjing éta nempo ka Tamlikha sarta babaturanana, tuluy diuk di luhur dua suku tukang, nguliat, sarta ngedalkeun kecap-kecap kalayan lancar sarta écés pisan, ‘Héy jalma-jalma, naha aranjeun rék ngusir kuring, padahal kuring ieu nyakséni yén euweuh pangéran sajaba Alloh, teu aya sakutu naon ogé ka Manten-Na. Antep kuring ngajaga aranjeun ti satru, sarta kalayan migawé kitu kuring ngaraketkeun diri kuring ka Alloh SWT.’
Anjing éta pamustunganana diingkeun waé. Maranéhanana tuluy indit. Tukang angon tadi ngajak maranéhanana naék ka hiji pasir. Tuluy babarengan maranéhanana ngadeukeutan hiji guha.”
Pandita Yahudi anu nanyakeun carita éta, cengkat deui ti tempat diukna bari ngomong, “Naon ngaran gunung éta sarta naon ngaran guha éta?”
Imam Ali ngécéskeun, “Gunung éta ngaranna Naglus sarta ngaran guha éta Washid, atawa disebut ogé kalayan ngaran Kheram!”
Ali bin Abi Tholib neruskeun caritana, “Sacara ujug-ujug di hareup guha éta tumuwuh tatangkalan anu buahan sarta mancer cinyusu gedé pisan. Maranéhanana ngadahar buah-buahan sarta nginum cai anu sadia di tempat éta. Sanggeus anjog waktu peuting, maranéhanana asup nyalindung di jero guha. Keur anjing anu saprak tadi nuturkeun maranéhanana, ngajaga-jaga diuk bari nanghunjarkeun dua suku hareup pikeun mapalangan panto guha. Saterusna Alloh SWT maréntahkeun Malaékat maut sangkan nyabut nyawa maranéhanana. Ka unggal jelema ti maranéhanana Alloh SWT ngawakilkeun dua Malaékat pikeun mulik-malik awak maranéhanana ti katuhu ka kénca. Alloh tuluy maréntahkeun panonpoé sangkan dina waktu medal condong mancerkeun cahyana kana guha ti belah katuhu, sarta dina waktu ampir surup sangkan cahyana mimitian ninggalkeun maranéhanana ti belah kénca.
Kocapkeun dina hiji waktu raja Diqyanius cikénéh réngsé 'pésta', manéhna nanya ngeunaan genep urang laladénna. Manéhna meunang jawaban, yén maranéhanana éta kalalabur. Raja Diqyanius pohara ambekna. Babarengan 80.000 pasukan kuda manéhna buru-buru indit maluruh tapak genep urang laladén anu kalalabur. Manéhna naék ka luhur pasir, saterusna ngadeukeutan guha. Manéhna nempo genep urang laladénna anu lumpat kalabur éta keur saré ngagolér di jero gua. Manéhna henteu hamham sarta mastikeun yén genep urang éta bener-bener keur saré.
Ka anak buahna manéhna ngomong, ‘Lamun kuring rék ngahukum maranéhanana, kuring moal nibakeun hukuman anu leuwih beurat ti gawé maranéhanana anu geus nyiksa diri maranéhanana sorangan di jero guha. Geroan tukang-tukang batu sangkan maranéhanana buru-buru datang ka dieu!’
Sanggeus tukang-tukang batu éta anjog, maranéhanana diparéntahkeun nutupan rapet panto guha ku batu-batu sarta jish (bahan sarupaning semén). Réngsé dipigawé, raja ngomong ka anak buahna, “Béjakeun ka maranéhanana anu aya di jero guha, lamun bener-bener maranéhanana éta henteu bohong sangkan ménta tulung ka Pangéran maranéhanana, ambéh maranéhanana dikaluarkeun ti tempat éta.
Dina guha katutup rapet éta, maranéhanana ngancik salila 309 taun.
Sanggeus mangsa anu pohara panjang éta liwat, Alloh SWT mulangkeun deui nyawa maranéhanana. Dina waktu panonpoé geus mimitian mancerkeun cahya, maranéhanana ngarasa lir anyar hudang ti saréna séwang-séwangan. Anu saurang ngomong ka anu séjénna, ‘Peuting tadi kuring poho ibadah ka Alloh, hayu urang indit ka cinyusu!’
Sanggeus maranéhanana aya di luar guha, ujug-ujug maranéhanana nempo cinyusu éta geus jadi garing deui sarta tatangkalan anu aya ogé geus jadi garing kabéhanana. Alloh SWT ngajadikeun maranéhanana mimitian ngarasa lapar. Maranéhanana silih tanya, ‘Saha téa diantara urang ieu anu sanggup sarta daék indit ka dayeuh mawa duit pikeun bisa meunangkeun kadaharan? Tapi anu baris indit ka dayeuh engké sangkan ati-ati, ulah nepi ka meuli kadaharan anu diolahkeun ku minyak bagong.’
Tamlikha saterusna ngomong, ‘Héy dulur-dulur, kuring wé lah anu indit pikeun meunangkeun kadaharan. Tapi, héy tukang angon, bikeun baju anjeun ka kuring sarta cokot baju kuring ieu!’
Sanggeus Tamlikha maké baju tukang angon, manéhna indit nuju ka dayeuh. Sapanjang jalan manéhna ngaliwatan tempat-tempat anu sama sakali tacan kungsi dipikawanohna, ngaliwatan jalan-jalan anu tacan kungsi dipikanyaho. Sanepina ka deukeut panto gerbang dayeuh, manéhna nempo bendéra héjo ngahibar di jomantara ditulisan, ‘Euweuh Pangéran sajaba Alloh sarta Isa nyaéta Roh Alloh.’
Tamlikha ngandeg sajongjongan melong bendéra éta bari ngusap-ngusap panon, tuluy ngomong sorangan, ‘Boa-boa kuring téh ngalindur!’ Sanggeus rada lila melong sarta ngilikan bendéra, manéhna neruskeun lalampahan ngasupan dayeuh. Ditempona loba jelema keur maca Injil. Manéhna pasarandog jeung jalma-jalma anu tacan kungsi dipikawanoh. Sanepina di hiji pasar manéhna nanya ka saurang tukang roti, ‘Héy tukang roti, naon ngaran dayeuh aranjeun ieu?’ ‘Aphésus,’ tembal tukang roti éta.
‘Saha téa ngaran raja aranjeun?’ tanya Tamlikha deui. ‘Abdurrohman,’ jawab tukang roti.
‘Lamun anu ku anjeun diucapkeun éta bener,’ ceuk Tamlikha, ‘urusan kuring ieu éstuning ahéng pisan! Yeuh cokot duit ieu sarta béré kadaharan ka kuring!’
Nempo duit éta, tukang roti ngarasa héran. Alatan duit anu dibawa Tamlikha éta duit jaman baheula, anu ukuranana leuwih badag sarta leuwih beurat.
Pandita Yahudi anu nanya éta saterusna nangtung deui, tuluy ngomong ka Ali bin Abi Tholib, “Héy, Ali! Lamun bener-bener anjeun nyaho, coba terangkeun ka kuring sabaraha niléy duit heubeul éta dibandingkeun jeung duit anyar!”
Imam Ali ngajelaskeun, “Duit anu dibawa ku Tamlikha dibandingkeun jeung duit anyar, nyaéta unggal dirham heubeul sarua jeung sapuluh sarta dua pertilu dirham anyar!”
Imam Ali saterusna nuluykeun caritana, “Tukang Roti tuluy ngomong ka Tamlikha, ‘Duh, kacida boga untungna kuring! Kutan anjeun kakara manggihan harta karun! Bikeun sésa duit éta ka kuring! Lamun henteu, anjeun baris dimadepkeun ka raja!’
‘Kuring henteu manggihan harta karun,’ jawab Tamlikha. ‘Duit ieu karék tilu poé anu kaliwat tina hasil ngajual buah korma saharga tilu dirham! Kuring saterusna ninggalkeun dayeuh alatan jalma-jalma kabéhanana nyembah Diqyanius!’
Tukang roti éta ambek. Tuluy ngomong, ‘Naha sanggeus anjeun manggihan harta karun masih ogé henteu réla mikeun sésa duit anjeun éta ka kuring? Jeung deui anjeun geus nyebut-nyebut saurang raja doraka anu ngaku diri minangka pangéran, padahal raja éta geus paéh leuwih ti 300 taun anu kaliwat! Naha kitu anjeun rék ngaléléwé kuring?’
Tamlikha tuluy ditéwak. Saterusna dibawa indit nyanghareup raja. Raja anu anyar ieu saurang anu bisa mikir sarta boga sikep adil. Raja nanya ka jalma-jalma anu mawa Tamlikha, ‘Kumaha carita ngeunaan jelema ieu?’ ‘Manéhna manggihan harta karun,’ jawab jalma-jalma anu ngabawa.
Ka Tamlikha, Raja ngomong, ‘Anjeun teu perlu sieun! Nabi Isa AS maréntahkeun sangkan kuring ngan nyokot saperlima wungkul ti harta karun éta. Bikeun anu saperlima éta ka kuring, sarta saterusna anjeun baris salamet.’
Tamlikha némbalan, ‘Baginda raja, kuring teu pisan-pisan manggihan harta karun! Kuring nyaéta jalma anu nyicingan dayeuh ieu!’
Raja nanya bari ngarasa héran, ‘Anjeun nu nyicingan dayeuh ieu?’ ‘Enya. Bener,’ jawab Tamlikha.
‘Aya teu jelema anu anjeun wawuh?’ tanya raja deui. ‘Enya, aya,’ jawab Tamlikha.
‘Coba sebutkeun saha ngaranna?’ paréntah raja. Tamlikha nyebutkeun ngaran-ngaran kurang leuwih 1000 jelema, tapi teu aya hiji ngaran ogé anu dipikawanoh ku raja atawa ku batur anu hadir ngaregepkeun. Maranéhanana ngomong. ‘Ah…, kabéh éta lain ngaran jalma-jalma anu hirup di jaman urang ayeuna. Tapi, naha anjeun miboga imah di dayeuh ieu?’
‘Enya’ jawab Tamlikha. ‘Utus saurang pikeun maturan kuring!’
Raja saterusna maréntahkeun sawatara urang maturan Tamlikha indit. Ku Tamlikha maranéhanana diajak nuju ka hiji imah anu pangluhurna di dayeuh éta. Sanepina di ditu, Tamlikha ngomong ka jelema anu nganteurkeun, ‘Ieu pisan imah kuring!’
Panto imah éta tuluy diketrokan. Kaluar wéh saurang lalaki anu geus pohara kolotna. Sapasang halis di handapeun tarangna geus sakitu bodas sarta murengked ampir nutupan panon alatan geus pohara kolot. Manéhna ngoréjat sieun, tuluy nanya ka jalma-jalma anu datang, ‘Aranjeun aya perlu naon?’
Utusan raja anu maturan Tamlikha ngajawab, ‘Jelema ngora ieu ngaku imah ieu téh imahna!’
Kolot éta ambek, melong ka Tamlikha. Bari nelek-nelek manéhna nanya, ‘Saha ngaran anjeun?’ ‘Kuring Tamlikha anak Filistin!’
Kolot éta tuluy ngomong, ‘Coba balikan deui!’ Tamlikha nyebutkeun deui ngaranna. Ujug-ujug kolot éta tepak deku di hareup suku Tamlikha bari ngucap. ‘Ieu téh aki kuring! Demi Alloh, anjeunna salah saurang diantara jalma-jalma anu lumpat kabur ti Diqyanius, raja doraka.” Saterusna diteruskeunana ku sora anu ngageter , ‘Anjeunna lumpat nyalindung ka Anu Maha Gagah, Panyipta langit sarta bumi. Nabi urang, Isa AS, baheula geus ngabéjakeun carita aranjeunanana ka urang sarta ngomong yén aranjeunanana éta baris hirup deui!’
Kajadian anu lumangsung di imah kolot éta saterusna dilaporkeun ka raja. Kalayan naék kuda, raja gura-giru datang nuju ka tempat Tamlikha anu keur aya di imah kolot tadi. Sanggeus nempo Tamlikha, raja gura-giru turun ti kuda. Ku raja, Tamlikha diangkat ka luhur taktak, sedengkeun jelema loba parebut nyiuman leungeun sarta suku Tamlikha bari nanya, ‘Héy Tamlikha, kumaha kaayaan batur-batur anjeun?’
Ka maranéhanana Tamlikha méré béja, yén kabéh baturna masih aya di jero guha.
Dina mangsa éta dayeuh Aphésus diurus ku dua urang gegedén karaton. Saurang ngagem agama Islam sarta saurang anu séjénna deui ngagem agama Nasroni. Dua urang gegedén éta babarengan jeung anak buahna indit mawa Tamlikha nuju ka guha,” kitu Imam Ali nuluykeun caritana.
“Réncang-réncang Tamlikha kabéhanana masih aya di jero guha éta. Sanepina ka deukeut guha, Tamlikha ngomong ka dua urang gegedén sarta para anak buah maranéhanana, ‘Kuring salempang lamun nepi ka batur-batur kuring ngadéngé sora kuda, atawa sora pakarang. Maranéhanana pasti nyangka Diqyanius datang sarta maranéhanana bakal maot kabéh. Ku alatan éta aranjeun ngandeg waé di dieu. Kajeun kuring sorangan anu baris nepungan sarta ngabéjaan aranjeunanana!’
Kabéh ngandeg nungguan sarta Tamlikha asup sorangan kana guha. Nempo Tamlikha datang, babaturanana nangtung bungah, sarta Tamlikha dirangkul tarik pisan. Ka Tamlikha maranéhanana ngomong, ‘Puji sarta syukur pikeun Alloh anu geus nyalametkeun diri anjeun ti Diqyanius!’
Tamlikha némpas, ‘Aya urusan naon jeung Diqyanius? Apal teu aranjeun, geus sabaraha lila aranjeun cicing di dieu?’
‘Kuring ancik sapoé atawa sawatara poé waé,’ jawab maranéhanana.
‘Henteu!’ Ceuk Tamlikha. ‘Aranjeun geus cicing di dieu salila 309 taun! Diqyanius geus lila maot! Generasi ka generasi geus liwat silih baganti, sarta nu nyicingan dayeuh éta geus ariman ka Alloh anu Maha Agung! Maranéhanana ayeuna datang pikeun papanggih jeung aranjeun!’
Réncang-réncang Tamlikha ngajawab, ‘Héy Tamlikha, naha anjeun rék ngajadikeun kuring ieu jalma-jalma anu nginggeungkeun sakumna jagad?’ ‘Saterusna naon anu ku aranjeun dipikahayang?’ Tamlikha balik nanya.
‘Angkat leungeun anjeun ka luhur sarta kuring baris migawé kawas éta ogé,’ jawab maranéhanana.
Maranéhanana tujuhan kabéh ngangkat leungeun ka luhur, saterusna ngado’a, ‘Yaa Alloh, kalayan kabeneran anu tos Anjeun tingalikeun ka abdi sadaya ngeunaan kaanéhan-kaanéhan anu kaalaman ku abdi sadaya ayeuna ieu, cabut deui nyawa abdi sadaya tanpa sakanyaho batur!’
Alloh SWT ngobulkeun do’a maranéhanana. Tuluy maréntahkeun Malaékat maut nyabut deui nyawa maranéhanana. Saterusna Alloh SWT ngaleungitkeun panto guha tanpa aya urutna. Dua urang gegedén anu nunungguan gura-giru maju ngadeukeutan guha, muter-muter salila tujuh poé pikeun ngotéktak pantona, tapi teu manggih hasil. Teu bisa kapanggih liang atawa jalan asup séjénna kana guha. Dina waktu éta dua urang gegedén tadi jadi yakin ngeunaan kacida hébatna kakawasaan Alloh SWT. Dua urang gegedén éta nempo kabéh kajadian anu dialaman ku anu nyaricingan guha, minangka paringetan anu dipintonkeun Alloh ka maranéhanana.
Gegedén anu ngagem agama Islam tuluy ngomong, ‘Aranjeunanana maot dina kaayaan ngagem agama kuring! Baris diadegkeun ku kuring hiji tempat ibadah di panto guha éta.’
Keur gegedén anu ngagem agama Nasroni ngomong ogé, ‘Aranjeunanana maot dina kaayaan ngagem agama kuring! Baris diadegkeun ku kuring hiji biara di panto guha éta.’
Dua urang gegedén éta paraséa, sarta sanggeus ngaliwatan galungan maké pakarang, pamustunganana gegedén Nasroni kaéléhkeun ku gegedén anu ngagem agama Islam.”
Nepi ka di dinya Imam Ali bin Abi Tholib ngandeg nyaritakeun carita anu nyicingan guha. Saterusna nyarios ka pandita Yahudi anu nanyakeun carita éta, “Éta pisan, héy Yahudi! Naon anu geus lumangsung dina carita maranéhanana. Demi Alloh, ayeuna kuring rék nanya ka anjeun, naha kabéh anu ku kuring dicaritakeun éta luyu kalayan naon anu aya dina Taurat aranjeun?”
Pandita Yahudi éta némbalan, “Enya Abal Hasan, anjeun henteu nambahan sarta henteu ngurangan, cacak sahurup ogé! Ayeuna anjeun ulah nyebutkeun diri kuring minangka urang Yahudi, sabab kuring geus nyakséni yén euweuh pangéran sajaba Alloh sarta yén Muhammad nyaéta hamba Alloh sarta Rosul-Na. Kuring nyakséni ogé, yén anjeun jelema anu pangluhurna élmu di golongan umat ieu!”
Tah kitu hikayat ngeunaan nu nyicingan guha (Ashhabul Kahfi), tukilan ti kitab Qishosul Anbiya anu aya dina kitab Fadho ‘ilul Khomsah Minas Shihahis Sittah, tulisan As Sayyid Murtadho Al Husainiy Al Faruz Aabaad, dina némbongkeun lobana élmu pangaweruh anu ditampa Imam Ali bin Abi Tholib ti Rosululloh SAW.
